Ewolucja regulacji nadzorczych a zarządzanie ryzykiem

Zajmując się od kilkunastu lat tematyką sprawozdawczości obligatoryjnej obserwuję stały wzrost wymagań regulacyjnych wobec instytucji finansowych. Zarówno ze strony regulatorów krajowych, jak również na szczeblu europejskim.

Pierwsze wymagania nadzorcze praktycznie sprzed kilkunastu lat dopuszczały stosowanie przede wszystkim podstawowych metod pomiaru ryzyka i koncentrowały się na podstawowych kategoriach ryzyka. Nowa Umowa Kapitałowa, potocznie nazywana Bazyleą II rozszerzyła zarówno listę ryzyk podlegających ocenie (uwzględniono ryzyko operacyjne), jak i dopuściła stosowanie bardziej zaawansowanych metod pomiaru ryzyka. Banki, po uprzednim uzyskaniu zgody właściwego nadzorcy, mogły odtąd stosować metodę wewnętrznych ratingów (IRB) przy szacowaniu ryzyka kredytowego, stanowiącego kluczową kategorię ryzyka w bankach. Metoda ta umożliwiła stosowanie własnych modeli szacowania parametrów ryzyka (PD, LGD, EAD) przez banki, co wymuszało posiadanie odpowiednio długich i o odpowiednio dobrej jakości kompletnych szeregów danych historycznych dotyczących zarówno poszczególnych ekspozycji, jak i klientów banku. W zakresie ryzyka operacyjnego, poza dwoma podstawowymi metodami wyznaczania wymogu kapitałowego, dopuszczona została również metoda zaawansowanego pomiaru (AMA) bazująca na zastosowaniu wewnętrznych modeli pomiaru ryzyka operacyjnego.

Aktualne regulacje wynikające z umowy kapitałowej Bazylea III (przeniesione do prawa unijnego Rozporządzeniem (CRR) i dyrektywą w sprawie wymogów kapitałowych (CRD IV)), obowiązujące banki od 2014 roku, poszły w kierunku dalszego zwiększenia wymagań zarówno w zakresie wyznaczania wymogów kapitałowych, jak też sprawozdawczości nadzorczej (zdefiniowanej w wykonawczych standardach technicznych – ITS). Wymuszają one dalszą istotną rozbudowę wykorzystywanych przez banki systemów pomiaru adekwatności kapitałowej, a tym samym posiadanych i analizowanych zbiorów danych.

Rosnące wymagania regulacyjne to również stale rosnące wolumeny analizowanych danych, które z jednej strony stanowią dodatkowe wyzwanie dla banków, ale jednocześnie otwierają nowe możliwości. Duże wolumeny danych pochodzących często z wielu pierwotnie niepowiązanych ze sobą różnych źródeł wymagają zadbania o ich jakość, co często stanowi trudne zadanie dla banku. Jednak wykorzystując zaawansowane narzędzia analityczne i raportowe, które pozwalają na szybką i sprawną analizę dużych wolumenów danych w czasie rzeczywistym, bank może zyskać dodatkowe źródła cennych informacji na potrzeby bieżącego zarządzania ryzykiem oraz oceny efektywności działania.

Wraz ze wzrostem wymagań nadzorczych dotyczących kapitału regulacyjnego, coraz większego znaczenia nabierają działania związane z zarządzaniem ryzykiem, a w szczególności z jego pomiarem. W tym wdrożenie lub rozszerzenie stosowania modeli wewnętrznych na potrzeby spełnienia wymagań i regulacji nadzorczych z zastosowaniem zaawansowanych modeli statystycznych oraz wydajnych narzędzi analitycznych. Zaawansowane narzędzia analityczne zapewniają szybkie przeprowadzenie procesów kalkulacji wskaźników adekwatności kapitałowej (często zrównoleglając przeliczenia w celu maksymalnego skrócenia czasu), a także mają za zadanie zapewnienie analitykowi wsparcia w stress testach czy analizach symulacyjnych wykonywanych na detalicznym poziomie np. dla poszczególnych ekspozycji. Jednocześnie rozwiązania powinny być elastyczne i pozwalać na ich stałą, bezproblemową rozbudowę i dostosowanie do zmieniających się wymagań nadzorczych. Stąd też najlepiej sprawdzają się do tego rozwiązania otwarte tzw. white-box solution pozwalające na sprawne działanie na dużych wolumenach danych.

Na znaczeniu zyskują również działania zmierzające do optymalizacji skali funkcjonowania banku, w tym działania na rzecz optymalizacji źródeł i wykorzystania kapitału, poprawy alokacji kapitału, a także optymalizacji portfela aktywów, a w szczególności zarządzania portfelem kredytów. I tutaj również wkracza zaawansowana analityka, rozwiązania usprawniające i przyspieszające proces analizy otrzymanych wyników i identyfikacji obszarów działania banku do poprawy. Zaawansowane narzędzia analityczne i raportowe pozwalają nie tylko zaprezentować wyliczone wskaźniki adekwatności, ale też pomagają zidentyfikować zależności pomiędzy zmiennymi (czasami prezentując nieoczekiwane zależności) wskazując analitykowi obszary do dalszej, pogłębionej analizy – data discovery. Z tego względu coraz większego znaczenia nabiera także możliwość eksploracji uzyskanych wyników w przekrojach definiowanych przez użytkownika w locie, bez konieczności wcześniejszej agregacji, próbkowania, czy też wykonywania dodatkowych przeliczeń. Nowoczesne narzędzia raportowe umożliwiające podejmowanie decyzji na bazie wniosków z eksploracji na dużych wolumenach danych wspierają zarządzanie ryzykiem, zapewniając dostęp do danych także na poziomie transakcji, aby np. ocenić ryzyko konkretnego kontrahenta.

Artykuł opublikowany w raporcie IT Manager – lipiec 2016